Wydanie 373(72) 2024

Abstrakt. Trwające globalne wyzwania środowiskowe doprowadziły do spadku różnorodności biologicznej, narażając na ryzyko wiele gatunków, zarówno lądowych, jak i wodnych. Wśród dotkniętych ekosystemów środowisko wodne ma szczególne znaczenie ze względu na jego złożony i wzajemnie powiązany charakter. Niniejszy artykuł przedstawia kompleksową propozycję monitoringu rekina szarego (Galeorhinus galeus), gatunku obecnie klasyfikowanego jako bliski zagrożenia, głównie ze względu na jego podatność na różne stresory środowiskowe. Ukazano preferencje siedliskowe gatunku, nawyki żywieniowe i charakterystyczne cechy biologiczne. Ponadto zaproponowano szczegółowe ramy moni- torowania populacji i przeanalizowano strategie ochrony mające na celu zapewnienie długowieczności rekina szarego.

Abstrakt. Celem pracy była analiza występowania typowych chorób u wybranych dużych ras psów. Część badawcza oparta została na analizie ankiet przeprowadzonych wśród właścicieli i hodowców psów rasowych oraz lekarzy weterynarii. W ankietach pytano m.in. o powody wyboru danej rasy do hodowli oraz o choroby występujące u psów. Do analizy wybrane zostały cztery rasy psów dużych: owczarek niemiecki, golden retriever, labrador retriever oraz berneński pies pasterski. Wykazano, że właściciele psów przed zakupem pupila nie zwracają uwagi na kondycję zdrowotną danej rasy. Głównym kryterium wyboru jest usposobienie oraz wygląd zewnętrzny psa. Zarówno właściciele, jak i lekarze weterynarii wskazali, że u ras dużych najczęściej występują schorzenia związane z układem ruchu. Rasami najbardziej narażonymi na urazy lub schorzenia układu ruchu według właścicieli były golden retriever i berneński pies pasterski. Według lekarzy weterynarii wszystkie psy duże i olbrzymie znajdują się w grupie ryzyka problemów zdrowotnych układu ruchu, jednakże rasami szczególnie narażonymi są owczarki niemieckie i berneńskie psy pasterskie. Przeprowadzone badania ankietowe ujawniły pewne niepokojące zjawisko – niechęć niektórych hodowców do rozmawiania o problemach zdrowotnych psów. W związku z tym celowe wydaje się propagowanie wiedzy na temat chorób psów rasowych, co może przyczynić się do bardziej przemyślanej hodowli, chociażby dzięki odpowiedniemu kojarzeniu zwierząt, a w konsekwencji do podniesienia komfortu życia psów.

Abstrakt. Celem pracy było określenie wpływu systemu utrzymania i sposobu żywienia na jakość mięsa króliczego. Materiał badawczy stanowiły króliki rasy termondzkiej białej. Króliki odsadzono od matek w wieku 56 dni i losowo przydzielono do grupy kontrolnej (n = 23) i grupy badawczej (n = 24). Grupę kontrolną utrzymywano w bateriach, a grupę badawczą w przewoźnych klatkach na pastwisku. Zwierzęta były karmione ad libitum komercyjną paszą pełnoporcjową zawierającą 16,5% białka całko- witego, 14% włókna strawnego i 10,2 MJ energii metabolicznej. Grupa badawcza miała nieograniczony dostęp do paszy. Króliki poddano ubojowi w wieku 90 dni, zmierzono pH i barwę mięśni 45 min i 24 h po uboju oraz pobrano próbki mięśnia combra do dalszych analiz. Przeprowadzono pomiar siły cięcia oraz profilową analizę tekstury. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą pakietu statystycznego SAS przy użyciu PROC GLM. Istotność różnic między średnimi zbadano za pomocą testu Tukeya–Kramera. Wartości pH mierzone 45 min po uboju były statystycznie wyższe w mięsie królików z grupy badawczej. Wartości L*45 mierzone na mięśniu combra wykazały wysoce istotne różnice między grupami (61,99 i 57,40). Po 24 h wartości parametru L* mierzone na mięśniu nogi wykazywały wysoce istotne różnice (56,17 i 52,50). Istotne różnice stwierdzono dla parametrów sprężystości i żujności. System utrzymania miał wpływ na jakość mięsa.

Abstrakt. Celem badań była analiza wymiarów wymion i strzyków krów pierwiastek z uwzględnie- niem wpływu kraju pochodzenia ich ojców utrzymywanych w wielkostadnej fermie bydła mlecznego. Objęte badaniami krowy (n = 99) rasy holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej podzielono na 3 grupy ojcowskie: córki buhajów pochodzących z Belgii (n = 20), Danii (n = 28) oraz z USA (n = 51). Stwierdzono występowanie istotnych (p ≤ 0,05) różnic między krajem pochodzenia ojców a długością strzyków tylnych i grubością strzyków przednich u ich córek. Efekty selekcji badanych krów w kierunku poprawy wysokości zawieszenia wymion (66 cm) były zadowalające. Średnia długość strzyków przednich mieściła się w zakresie od 4,20 (córki buhajów z Danii) do 4,50 cm (córki buhajów z Belgii), a długość strzyków tylnych od 3,38 (córki buhajów z Danii) do 3,88 cm (córki buhajów z Belgii). Średnia grubość strzyków przednich wynosiła od 2,34 (córki buhajów z USA) do 2,54 cm (córki buhajów z Belgii), grubość strzyków tylnych od 2,23 (córki buhajów z Danii) do 2,34 cm (córki buhajów z Belgii). Średni rozstaw strzyków przednich wynosił od 12,70 (córki buhajów z Belgii) do 14,20 cm (córki buhajów z USA), rozstaw strzyków tylnych od 5,29 (córki buhajów z Danii) do 5,77 cm (córki buhajów z USA), a rozstaw boczny – od 11,10 (córki buhajów z Belgii) do 11,75 (córki buhajów z USA). Systematyka wymion skrzyn- kowatych, okrągłych i płaskich u wszystkich badanych krów pierwiastek wynosiła odpowiednio 51,5%, 37,4% i 11,1%. Frekwencja występowania strzyków o kształcie cylindrycznym, lejkowatym i butelkowym wyniosła odpowiednio 72,7%, 27,3% i 0,0%. Strzyki o zakończeniu okrągłym występowały znacznie częściej (63,6%) niż o zakończeniu spiczastym (21,2%) i płaskim (15,2%). Selekcja krów pod kątem cech produkcji mleka powinna uwzględniać wymiary i kształt wymienia oraz strzyków.

Abstrakt. Celem badań była analiza wpływu fazy laktacji na koncentrację tłuszczu i kwasów tłuszczowych w mleku krów trzech ras: polskiej czerwono-białej (ZR), polskiej czerwonej (RP) oraz polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czerwono-białej (RW). Badania przeprowadzono w 17 sta- dach na łącznej liczbie 473 krów utrzymywanych w tradycyjnym systemie alkierzowo-pastwiskowym. Przeprowadzone analizy wykazały, że mleko krów rasy RP z 3. fazy laktacji oraz krów rasy ZR z 2. fazy laktacji cechowało się najlepszym profilem kwasów tłuszczowych – istotnie i wysoce istotnie (p < 0.05, p ≤ 0.01) najwyższą zawartością niektórych badanych kwasów jednonienasyconych MUFA i wielonienasyconych PUFA oraz istotnie i wysoce istotnie (p < 0.05, p ≤ 0.01) najniższą zawartością niektórych oznaczanych kwasów SFA. Mleko o najbardziej oczekiwanej zawartości tłuszczu pochodziło od krów rasy ZR z 1. i 2. fazy laktacji oraz krów rasy RW z 1. fazy laktacji. Krowy rasy RW w 2. fazie laktacji produkowały mleko o najmniejszych wartościach odżywczych – stwierdzono istotnie i wysoce istotnie (p < 0.05, p ≤ 0.01) najmniejszą koncentrację niektórych prozdrowotnych kwasów MUFA i PUFA oraz istotnie i wysoce istotnie (p < 0.05, p ≤ 0.01) największą koncentrację wielu niekorzystnych dla zdrowia konsumenta nasyconych kwasów SFA. Krowy rasy RW w 3. fazie laktacji produkowały mleko o najwyższej zawartości tłuszczu. Wyniki badań mogą być wykorzystane w doskonaleniu bydła w za- kresie polepszenia kompozycji kwasów tłuszczowych produkowanego mleka, a tym samym poprawy jego walorów prozdrowotnych.

Abstrakt. Celem badań była analiza wpływu wieku krów na zawartość tłuszczu i profil kwasów tłuszczowych w mleku krów trzech ras: polskiej czerwono-białej (ZR), polskiej czerwonej (RP) oraz polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czerwono-białej (RW). Badaniami objęto 473 krowy utrzymy- wane w 17 gospodarstwach. Badane krowy były w różnym wieku, tj. w 1., 2., 3. i ≥4. laktacji. Próby mleka pobierane od każdej krowy pozyskiwano podczas próbnego udoju. Przeprowadzone badania wykazały, że mleko młodszych krów (1.–3. laktacja) rasy RP oraz starszych krów (≥4. laktacja) rasy ZR charakteryzowało się najkorzystniejszym profilem kwasów tłuszczowych. W tłuszczu mlekowym obu grup krów stwierdzono istotnie (p < 0.05) i wysoce istotnie (p < 0.01) największe zawartości wielu badanych kwasów tłuszczowych jednonienasyconych MUFA i wielonienasyconych PUFA oraz wysoce istotnie (p < 0.01) najniższe stężenie niektórych badanych nasyconych kwasów tłuszczowych SFA. Mleko krów rasy RW (niezależnie od wieku zwierząt) miało najmniejsze wartości odżywcze pod względem składu kwasów tłuszczowych – istotnie (p < 0.05) i wysoce istotnie (p < 0.01) najmniejszą koncentrację wielu prozdrowotnych kwasów MUFA i PUFA oraz istotnie (p < 0.05) i wysoce istotnie (p < 0.01) największą zawartość niektórych kwasów SFA niekorzystnych dla zdrowia konsumentów. Najmniejsze stężenie tłuszczu oznaczono w mleku starszych krów rasy ZR (≥4. laktacja), natomiast największe stężenie tłuszczu zanotowano w mleku młodszych krów rasy RP (1.–3. latkacja). Uzyskane wyniki dostarczają ważnych informacji na temat walorów prozdrowotnych mleka produkowanego przez krowy badanych trzech ras. Ponadto mogą stać się cennymi informacjami zarówno dla producentów mleka surowego, jak i konsumentów tzw. żywności funkcjonalnej.

Abstrakt. Celem pracy była analiza postępu produkcyjnego w wybranych stadach bydła mlecznego objętych oceną wartości użytkowej. Przeprowadzono analizę cech produkcyjnych takich jak: wydajność mleczna, procentowa zawartość tłuszczu, procentowa zawartość białka oraz następujących źródeł zmienności: rok badań, miesiąc w roku oraz stado. Ponadto obliczono stosunek tłuszczowo-białkowy (STB) oraz wskaźniki mleka przeliczone na zawartość energii (ECM) i zestandaryzowane na 4% za- wartość tłuszczu (FCM) w okresie 21 lat. Wyniki analizy wariancji dla cech produkcyjnych wykazały, że wszystkie źródła zmienności (rok badań, miesiąc w roku, stado) miały statystycznie wysoki wpływ na oceniane cechy (wydajność mleczną, procentową zawartość tłuszczu i białka, STB oraz wskaźniki FCM i ECM). Przeprowadzono również analizę wariancji dla interakcji: miesiąc × stado, rok × miesiąc oraz rok × stado.We wszystkich analizowanych stadach odnotowano znaczący postęp produkcyjny w zakresie ocenianych cech użytkowości mlecznej. Stwierdzono, że w analizowanym okresie 21 lat wzrosła użytkowość mleczna w wybranych stadach krów. Za podstawę sukcesu produkcyjnego uznano zmianę technologii chowu krów. Zmiana tradycyjnego systemu na system TMR (ang. total mixed ration – całkowicie wymieszana dawka) przyczyniła się do poprawy zarówno wydajności mlecznej, jak i składu jakościowego. Uzyskane wyniki mają bardzo duże znaczenie aplikacyjne, wskazujące, że w stadach bydła mlecznego korzystanie z nowoczesnych systemów technologicznych w postaci systemu żywienia TMR skutkuje znaczącym wzrostem użytkowości mlecznej krów.