Wydanie 345(48)4 2018

Abstrakt. Celem pracy była analiza białka jaj kur linii Ross 308, ze szczególnym uwzględnieniem lizozymu oraz możliwości jego zastosowania. Materiałem badawczym były jaja pochodzące ze stada rodzicielskiego kur typu mięsnego Ross 308. Przeprowadzono ocenę 200 jaj. Oceniano masę jaj, cechy białka oraz określano zawartość lizozymu w białku jaja. Na podstawie metaanalizy stwierdzono, że cechy jaj są zróżnicowane w poszczególnych grupach genetycznych. Badania własne dotyczyły kur mięsnych. Jaja pochodzące od tych kur, w porównaniu z kurami nieśnymi, charakteryzowały się większym udziałem żółtka i skorupy, a mniejszym białka. Zawartość lizozymu oznaczana w obu frakcjach białka łącznie wynosiła około 0,3%. Można przypuszczać, że jaja kur linii nieśnych charakteryzują się nieco większą zawartością lizozymu, co może mieć znaczenie dla źródła jego pozyskiwania na potrzeby przemysłu.

Abstrakt. Poprzednie pokolenia Polaków (lata 50–70 ubiegłego wieku) pozostawiły po sobie tysiące ton toksycznych odpadów agrochemicznych. W 2011 roku w Polsce zakończył się krajowy program likwidacji składowisk odpadów pestycydowych zawierających toksyczne związki, np.: DDT, lindan, aldryna, toksafen, metoksychlor, heptachlor, α-HCH, β-HCH, pestycydy fosforoorganiczne i karbaminianowe, dinitrofenole. Konieczność likwidacji rozmieszczonych w całym kraju ponad 240 historycznych składowisk tych odpadów (zawierających ok. 20 000 Mg pestycydów i opakowań) wynikała z międzynarodowych zobowiązań Polski (konwencja sztokholmska). Najszybszym rozwiązaniem jest termiczne unieszkodliwienie odpadów w specjalistycznych instalacjach (w spalarniach odpadów niebezpiecznych). Natomiast w odniesieniu do zanieczyszczonej gleby i wody z powodzeniem można zastosować metody biologicznego rozkładu polutantów. Potencjał enzymatyczny bakterii i grzybów jest duży, chociaż ograniczony wysokim poziomem skażenia matrycy. Dzięki pracom likwidacyjnym większość mogilników została zlikwidowana (w latach 1999–2011). Preparaty i opakowania wywieziono do uruchomionej w kraju spalarni odpadów niebezpiecznych, a gruz i glebę sąsiadującą z mogilnikami umieszczono na składowiskach odpadów niebezpiecznych. Po 7 latach od zakończenia krajowego programu likwidacji mogilników i magazynów agrochemikaliów czas na podsumowania. W związku z tym, że podobne obiekty występują w wielu krajach, analiza polskiego przypadku może być przydatna. W publikacji skupiono się nie na samych metodach utylizacji i danych statystycznych, ale na krytycznym spojrzeniu na zastosowane rozwiązania, przedstawiając też rozwiązania alternatywne w odniesieniu do składowania.

Abstrakt. strumień Miazga, centralna Polska, zbiornik zaporowy, gatunki ryb, wskaźniki biotyczne

Abstrakt. Hemochromatoza jest chorobą metaboliczną związaną z nadmiernym odkładaniem żelaza w organizmie. Obecnie u człowieka wyróżniamy 5 typów tej choroby, różniących się podłożem genetycznym oraz sposobem dziedziczenia, a także częstością występowania. Ze względu na możliwość wystąpienia skutków śmiertelnych nadmierne odkładanie żelaza jest zaburzeniem poważniejszym niż jego niedobór. W chorobie tej żelazo gromadzone jest w organizmie w formie hemosyderyny, czyli białkowego kompleksu magazynującego żelazo w komórkach. Występowanie tej choroby zaobserwowano nie tylko u człowieka, ale także u innych gatunków zwierząt, takich jak jeleń szlachetny, nosorożec czarny, mysz domowa czy bydło domowe. Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie mechanizmów warunkowania hemochromatozy u człowieka, prawidłowego metabolizmu żelaza, występowania tej choroby u jelenia szlachetnego oraz jej wpływu na biologię i populację tego gatunku.

Abstrakt. W badaniach, których celem było poznanie genomu indyka, wielkim ułatwieniem było zastosowanie sekwencji i markerów genetycznych wcześniej wykorzystywanych do poznania genomu kury. Takie rozwiązanie było możliwe, ponieważ kura domowa i indyk zwyczajny to gatunki spokrewnione filogenetycznie, posiadające wspólnego przodka. W wielu analizach z wykorzystaniem sekwencji kury uzyskano pozytywne wyniki amplifikacji sekwencji indyka, co przyspieszyło poznanie genomu tego gatunku.

Abstrakt. Badania miały na celu wykazanie, czy orzesznica leszczynowa (Muscardinus avellanarius) występuje na obszarze Wigierskiego Parku Narodowego. W celu wykrycia obecności tego gatunku wyznaczono powierzchnie badawcze w drzewostanach parku, charakteryzujących się dużym udziałem leszczyny (Coryllus avellana) w podszycie. Obserwacje terenowe prowadzono na 30 powierzchniach, na których poszukiwano pogryzów na orzechach laskowych. Ponadto w maju rozwieszono tuby gniazdowe, w których do pierwszych dni października poszukiwano gniazd letnich gatunku; jesienią skontrolowano budki lęgowe dla ptaków. Podczas prowadzenia badań odnaleziono 6 gniazd orzesznicy leszczynowej oraz zaobserwowano osobnika tego gatunku. Wyniki wykazały, że orzesznica leszczynowa jest to gatunek, który nielicznie występuje na obszarze Parku i wchodzi w skład gatunkowy teriofauny.

Abstrakt. Celem pracy była charakterystyka podstawowych systemów szkolenia w ramach głównych typów użytkowych psów utrzymywanych w Polsce. System szkolenia każdej z grup ma na celu udoskonalenie wrodzonych cech utożsamiających je z pełnioną funkcją. Dobrze wyszkolony pies jest skoncentrowany na przewodniku i ma do niego pełne zaufanie, wypracowane poprzez konsekwencję oraz wzajemny szacunek podczas wspólnej pracy. Bez względu na rodzaj prowadzonego szkolenia, rasę czy typ użytkowy psów nie należy zapominać o zachowaniu zasad bezpieczeństwa i dobrostanu, a przede wszystkim o cierpliwości w prowadzeniu ćwiczeń.

Abstrakt. Celem pracy jest ocena wielkości i zmienności sum promieniowania całkowitego, rozproszonego i bezpośredniego w rejonie jeziora Miedwie oraz wynikających z tego uwarunkowań rekreacyjnych. Wykorzystano godzinne i dobowe wyniki pomiarów wyżej wymienionych rodzajów promieniowania słonecznego ze Stacji Agrometeorologicznej w Lipniku k. Stargardu (z lat 2008–2017), mierzonych przyrządem Delta T BF3 Sunshine Sensors. Określono czasowy rozkład promieniowania całkowitego, rozproszonego i bezpośredniego, według godzin, dni, miesięcy, sezonów i roku, podając wartości średnie i ekstremalne oraz współczynnik zmienności (W%). Obliczono procentowy udział sum wielkości promieniowania rozproszonego i bezpośredniego w sumach promieniowania całkowitego, a dla wybranego dnia podano czas bezpiecznego opalania dla blondynów, szatynów i brunetów, przebywających w ciepłym półroczu w rejonie jeziora Miedwie, na podstawie dawek rumieniowych skóry (DRS). Wyniki obliczeń przedstawiono w formie tabelarycznej i graficznej. Ważniejsze wnioski: duża czasowa zmienność i nierównomierność rozkładu różnych rodzajów promieniowania z miesiąca na miesiąc i z roku na rok, ponaddwukrotna przewaga promieniowania bezpośredniego wiosną, w odniesieniu do jesieni, i ponadosiemnastokrotna przewaga tego promieniowania latem, w odniesieniu do zimy, występowanie w dobowym rozkładzie promieniowania kilkudniowych okresów o jego zwiększonej i zmniejszonej sumie. W okresie od maja do sierpnia natężenie promieniowania bezpośredniego w godzinach okołopołudniowych w dni słoneczne może być uciążliwe, a przy dłuższym opalaniu nawet niebezpieczne dla zdrowia.

Abstrakt. Czereśnia jest gatunkiem o dużym znaczeniu gospodarczym, uprawianym na wszystkich kontynentach. Dużym problemem w uprawie tego gatunku jest zjawisko pękania owoców, do którego dochodzi podczas deszczowych dni w okresie ich dojrzewania. Straty w plonie wywołane tym zjawiskiem mogą dochodzić nawet do 90%. Najpopularniejszym sposobem ograniczania pękania owoców czereśni jest dolistne dokarmianie roślin nawozami zawierającymi wapń. Stosunkowo niewiele badań koncentruje się na wpływie tego makroskładnika na jakość owoców i zawartość w nich substancji bioaktywnych oraz na cechy fizjologiczne drzew. W pracy przedstawiono wyniki badań nad wpływem preparatu zawierającego wapń zarówno na wielkość i jakość plonu owoców oraz na ich podatność na pękanie, jak i na wybrane parametry fizjologiczne czereśni. Badania przeprowadzono na drzewach czereśni odmiany ‘Burlat’, uszlachetnionych na podkładce ‘PHL-A’. Drzewa opryskiwano nawozem o nazwie handlowej InCa (8,0 % N, 13,0 % CaO i 1,0 % Zn). Nawóz zastosowano w dawce 1,5 dm3∙ha-1 (300 dm3 cieczy roboczej na 1 ha), w trzech terminach. Pierwszy zabieg dokarmiania dolistnego wykonywano na początku kwitnienia, następne dwa zabiegi – w odstępach czternastodniowych. Preparat InCa poprzez ograniczenie pękania owoców istotnie zwiększał plon handlowy, nie zmieniając ich masy, wielkości i właściwości antyutleniających. Zastosowanie nawozu, powodując zmniejszenie kwasowości ogólnej owoców (TA), wpłynęło na zwiększenie stosunku TSS/TA (zawartości ekstraktu do kwasowości ogólnej). Dolistna aplikacja nawozu InCa zwiększyła zawartość chlorofilu a, chlorofilu całkowitego i karotenoidów w liściach odmiany ‘Burlat’. Nie stwierdzono wpływu stosowanego nawozu na natężenie asymilacji CO2, stężenie CO2 w przestworach międzykomórkowych liści oraz na wielkość wskaźnika RWC.

Abstrakt. Decrease in productive longevity of dairy cows in conditions of industrial dairy complexes causes another problem, which is connected with the timely replenishment of the herd with calves for replacement. Therefore, the cultivation of heifers has very great impact. Much attention is focused on early prediction of the future calves productivity for obtaining highly productive cows. At the same time, the growth rates and development in ontogenesis are studied very often, but blood values are rarely evaluated. In the literature available to us, there is little information about the relationship between calves' humoral and cellular immunity values with the future productivity of the cow. These indicators are traditionally used to characterize the immunobiological reactivity of an organism and the calves' health, and there is practically no information on their relationship to the productive longevity of a dairy cow. This is partly due to the difficulties associated with the duration of the research, since the cow must complete its productive life. A positive and reliable relationship is established between the immunobiological characteristics of calves' blood and their lifelong milk yield when they become a cow. The greatest correlation was noted between the milk productivity's indicators and bactericidal activity of blood serum (r = 0.63–0.69, P < 0.05). The relationship between cellular factors of body defense (phagocytic activity of neutrophils) and the immunoglobulins content of classes G and M with signs of milk productivity was less dense. It was, respectively, r = 0.31–0.41 and r = 0.58–0.63 (P < 0.05). This makes it possible to conclude that the studies conducted in this direction are promising, and assessing calves' immune status for predicting the yield of cow milk. The results obtained by us require further confirmation in a more significant number of animals.

Abstrakt. Celem pracy było porównanie wybranych wyników oceny użytkowości czystorasowej i mieszańcowej populacji rasy Charolaise w odniesieniu do ich zgodności z celem hodowlanym i ze standardami rasowymi przyjętymi przez Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego (PZHiPBM). Przedmiotem analiz były wyniki oceny użytkowości francuskiej rasy bydła mięsnego Charolaise w Polsce. Opracowanie oparte jest na danych PZHiPBM z lat 2002–2015 oraz Krajowego Centrum Hodowli Zwierząt (KCHZ) z lat 1996–2001. Zbiór danych obejmował: N – liczbę badanych zwierząt, min. – minimalne wartości w badanej cechy, max. – maksymalne wartości badanej cechy, średnią – uśrednione wartości badanej cechy, SD – odchylenie standardowe. Oceniane cechy to: średnia masa ciała krów [kg], średnia masa ciała cieląt po urodzeniu [kg], średnie przyrosty dobowe do wieku 210 dni [g], średnia masa ciała cieląt w wieku 210 dni [kg], średnia mleczność krów [kg]. Można zaobserwować stopniowy spadek udziału rasy Charolaise w krajowej populacji bydła mięsnego, zauważa się również znaczący spadek liczby mieszańców z rasą Charolaise. Średnia masa krów w latach 2005–2006, wynosząca odpowiednio 559,4 i 570,2 kg (czystorasowe) i 556,6 i 561,1 kg (mieszańcowe), spełnia standardy hodowlane dla krów wpisywanych do części wstępnej księgi hodowlanej, które określają minimalną masę ciała krowy rasy Charolaise po pierwszym ocieleniu, która wynosi 550 kg. Średni dobowy przyrost masy ciała cieląt zwiększył się znacznie w ostatnich latach oceny. Dobowe przyrosty masy ciała cieląt czystorasowych były zazwyczaj wyższe niż mieszańców. Przyrosty jałówek i buhajków były duże i najczęściej przekraczały 1000 g. W obu populacjach widać wyraźny wzrostowy trend wartości tej cechy. Według standardów hodowlanych masa ciała jałówek i buhajków była na średnim poziomie. Średnia masa ciała buhajków po odsadzeniu była o ok. 20 kg większa niż jałówek w obu analizowanych populacjach.

Abstrakt. W pierwszych badaniach terenowych wydry euroazjatyckiej Lutra lutra, prowadzonych w Wigierskim Parku Narodowym (WPN) w północnej Polsce, zastosowano metodę standardową we wszystkich siedliskach wodnych. Łącznie 59 miejsc badań (48 jezior, 8 rzek i 3 rowy odwadniające) było odwiedzanych dwa razy między 12 a 18 marca oraz między 8 a 13 maja 2018 r. Ślady bytowania wydry stwierdzono w 42 (71,2%) miejscach na terenie Wigierskiego Parku Narodowego. Odsetek miejsc z pozytywnymi stwierdzeniami osiągnął 100% w jeziorach mezotroficznych i eutroficznych, a także w rzekach i kanałach melioracyjnych. W jeziorach dystroficznych położonych w centrum torfowisk nie stwierdzono oznak obecności wydry. Tak znaczną różnicę w występowaniu wydry można wytłumaczyć różną dostępnością pokarmów – wysoką w siedliskach mezotroficznych i eutroficznych, niską w jeziorach dystroficznych.

Abstrakt. Pies w ciągu kilkuset tysięcy lat zasłużył sobie na wyjątkowe miejsce w życiu człowieka. Stał się ratownikiem, przewodnikiem, asystentem, terapeutą, obrońcą, przyjacielem. Co sprawiło, że jest obecnie tak bliskim towarzyszem człowieka? Naukowcy, wykorzystując coraz nowsze metody badań, poszukują odpowiedzi na pytania: Jak przebiegał proces udomowienia? Kiedy się rozpoczął? Jak długo trwał? Gdzie miał swoje korzenie? Dziś już wiadomo, że proces udomowienia psa rozpoczynał się wielokrotnie i niezależnie w różnych częściach świata. Miejscem pochodzenia psa okazała się Europa, a nie Azja, jak wcześniej sugerowano. Celem niniejszej pracy był przegląd najnowszych badań dotyczących przebiegu procesu domestykacji psa. Omówiono wyniki badań archeologicznych, morfologicznych i genetycznych. Opisano różne teorie udomowienia oraz behawioralny aspekt tego procesu.