Wydanie 348(49)1 2019

Abstrakt. Nanotechnologia cieszy się coraz większym zainteresowaniem naukowców na całym świecie. Nanocząsteczki różnią się od klasycznego materiału, z którego są wytwarzane, tym, że poniżej pewnych rozmiarów zmieniają właściwości fizyczne i chemiczne. Dzięki tym cechom są stosowane zarówno w badaniach naukowych, medycynie, jak i w przemyśle, a w ostatnich latach również w rolnictwie. W zależności od rodzaju metalu oraz wielkości cząsteczki ich wpływ na rozwój roślin jest jednak zróżnicowany. W niniejszej pracy zebrano dotychczas zdobytą wiedzę na temat interakcji nanocząsteczek złota, srebra, miedzi i platyny z roślinami uprawianymi w warunkach laboratoryjnych. Dotychczasowe badania nie potrafią jednoznacznie wskazać, jaki wpływ na rośliny wywierają nanometale. Właściwości, które sprawiają, że są one unikatowe, mogą oddziaływać na rośliny zarówno negatywnie, jak i pozytywnie. W wielu badaniach zaobserwowano wpływ nanocząsteczek na obniżenie wzrostu roślin oraz tworzenie się krótszych pędów i korzeni. Wysokie stężenia nanocząsteczek obniżają również zawartość chlorofilu, tempo fotosyntezy, transpiracji i przewodnictwa szparkowego. Kontakt roślin z nanocząsteczkami objawia się również zwiększonym stresem oksydacyjnym, w wyniku którego w tkankach roślinnych obserwowano nadprodukcję reaktywnych form tlenu uszkadzających lipidy błony komórkowej oraz DNA. W przypadku dodatku nanocząsteczek do podłoży hodowlanych w kulturach in vitro często obserwowano wolniejszą regenerację roślin i ich zamieranie. Przeprowadzając wiele badań z użyciem nanocząsteczek, naukowcy doszli do wniosku, że odpowiednie ich stężenia mogą być stosowane w celu poprawienia kiełkowania nasion, zwiększenia wzrostu i plonów roślin, a także ich ochrony i polepszenia produkcji bioaktywnych związków.

Abstrakt. Alergie, wbrew pozorom, to nie tylko dolegliwości dotykające ludzi, ale również zwierzęta, np. psy. Choroby alergiczne są często obserwowane w praktyce weterynaryjnej. W otaczającym nas środowisku istnieje wiele czynników i substancji, które mogą wywoływać reakcje uczuleniowe; są to alergeny. Mogą one mieć pochodzenie roślinne bądź zwierzęce, ale mogą być również związkami chemicznymi. Alergie u psów stały się stosunkowo częstym tematem dyskusji podejmowanym w gabinetach weterynaryjnych. Wiele psów, bez względu na to, czy są to psy rasowe czy nie, jest diagnozowanych w kierunku alergii. Powodów występowania alergii jest wiele – od predyspozycji genetycznych do warunków środowiskowych, w jakich zwierzę funkcjonuje. Dla psów alergia jest dokuczliwą chorobą; późno zdiagnozowana bądź nieleczona może doprowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.

Abstrakt. Zanieczyszczenie ekosystemów wodnych nadal stanowi problem w krajach rozwiniętych, powodując zmniejszenie bioróżnorodności organizmów związanych z tymi siedliskami. W wielu krajach w ocenie zanieczyszczenia wód powierzchniowych stosuje się indeksy makrofitowe. Są one stosowane zarówno do określania stanu ekologicznego jezior, jak i rzek. Obecność roślin wodnych informuje m.in. o poziomie eutrofizacji wód, a analiza zawartości metali w roślinach wskazuje na zanieczyszczenie metalami ekosystemów wodnych. Nieosiągnięcie w 2015 roku kluczowego celu ramowej dyrektywy wodnej, tj. dobrego stanu wód, wymusza poszukiwanie nowych sposobów zarządzania wodami, w tym tanich i przyjaznych środowisku metod oczyszczania wód zanieczyszczonych i zużytych. Wyniki badań dotyczące możliwości i ograniczeń funkcjonowania poszczególnych gatunków roślin wodnych w zanieczyszczonych i zużytych wodach pozwalają na racjonalny dobór roślin do fitoremediacji ekosystemów wodnych. Celem niniejszej pracy przeglądowej było omówienie cech biologicznych przęstki pospolitej i scharakteryzowanie środowiska jej występowania, określenie zdolności rozwoju tej rośliny w wodach zanieczyszczonych związkami biogennymi i metalami oraz ustalenie jej możliwości do pobierania metali, mierzonej skutecznością usuwania zanieczyszczeń. Stwierdzono, że przęstka pospolita występuje w wodach o zmiennym stężeniu związków biogennych i metali. Niezależnie od stężenia azotu, fosforu i potasu w środowisku wzrostu rośliny każdorazowe wprowadzenie do niego ołowiu, cynku, miedzi, manganu i żelaza, w ilościach odpowiadających stężeniom granicznym dla V klasy jakości wód, powoduje zwiększone ich pobieranie przez przęstkę pospolitą. Akumulacja tych pierwiastków odzwierciedla stan zanieczyszczenia wód metalami. Niemniej jednak zanieczyszczenie wód niektórymi metalami powoduje zmniejszenie biomasy rośliny. Przęstka pospolita może być stosowana w hydrofitowych systemach oczyszczania ścieków komunalnych z uwagi na wysoką skuteczność usuwania z nich różnych zanieczyszczeń, ale najlepszym jej zastosowaniem jest doczyszczanie oczyszczonych ścieków komunalnych.

Abstrakt. W badaniach, których celem było poznanie genomu indyka, wielkim ułatwieniem było zastosowanie mikrosatelitarnych markerów specyficznych dla kury. Takie rozwiązanie było możliwe ze względu na fakt, iż kura domowa i indyk zwyczajny są gatunkami spokrewnionymi filogenetycznie, posiadającymi wspólnego przodka. W wielu analizach z wykorzystaniem mikrosatelitarnych markerów kury uzyskano pozytywne wyniki amplifikacji sekwencji indyka, co przyspieszyło poznanie genomu tego gatunku. Poznanie genomu indyka nastąpiło poprzez zastosowanie: sekwencjonowania, mikromacierzy DNA, mikromacierzy ekspresyjnych, identyfikacji QTLi i genów kandydujących, a także poprzez resekwencjonowanie.

Abstrakt. W przypadku polskiego rybołówstwa śledź jest powszechnym surowcem pozyskiwanym z Morza Bałtyckiego. Pomimo homogeniczności tego gatunku śledź jest podzielony na wiele różnych typów ze względu na położenie geograficzne. Różnice w cechach anatomicznych między typami śledzia wskazują na wiele cech adaptacyjnych do środowiska, w których żyje ten gatunek. Podział geograficzny wpływa na okres rozrodczy, ilość jaj złożonych, wielkość jaj i okres tarła. Atrybuty te są związane z warunkami środowiskowymi danego sezonu. Śledź należy do tłustych ryb, co ma wpływ na właściwości mięsa, metody przetwarzania i rodzaje produktów, które można z niego uzyskać. Okres tarła decyduje o wydajności masy podczas przetwarzania śledzia i jakości sensorycznej gotowych produktów. Mięso śledzia jest dobrym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, niezbędnych aminokwasów, minerałów i witamin. Skład mięsa śledzia wskazuje, że jest ono korzystnym składnikiem codziennej diety. Ponadto cena rynkowa ryb należących do tego gatunku jest niska, w odniesieniu do cen innych ryb. Dodatkową korzyścią jest to, że również uboczne produkty ze śledzi znajdują zastosowanie technologiczne, co zmniejsza straty w przetwórstwie ryb.

Abstrakt. Celem pracy była analiza zachowania koni rekreacyjnych i sportowych w trzech różnych sezonach ich użytkowania wierzchowego. Obserwacjami objęto 15 wałachów i klaczy, w tym 9 koni użytkowanych rekreacyjnie i 6 koni użytkowanych sportowo, startujących w skokach przez przeszkody (klasy L–C). Konie utrzymywane były w jednym ośrodku jeździeckim, w tych samych warunkach środowiskowych. Obserwacje zachowania koni przeprowadzono 3-krotnie: obserwacja I – przed sezonem letnim, obserwacja II – w okresie wakacji letnich, obserwacja III – poza sezonem, w okresie najmniej intensywnej pracy w przypadku koni użytkowanych rekreacyjnie (w grudniu). Oceniano zachowanie koni podczas: wsiadania jeźdźca, podciągania popręgu, reakcji konia na pomoce, zgięcie, zachowania w czasie skoku przez przeszkodę. Ponadto u koni użytkowanych rekreacyjnie oceniono ich zachowanie w trakcie pracy z jeźdźcem na lonży. Zachowanie koni oceniano w skali od 1 do 3 punktów, gdzie 1 punkt oznaczał reakcję niepożądaną, negatywną, odmowę wykonania zadania, przejawy agresji, 2 punkty oznaczały reakcję akceptowalną, drobne przejawy nieposłuszeństwa, niepokoju, tulenie uszu, machanie ogonem wskazujące na irytację, oporną lub spóźnioną reakcję na pomoc itp., a 3 punkty – reakcję pożądaną, chętne wykonanie zadania, pełną akceptację pomocy itp. Stwierdzono, że konie użytkowane sportowo charakteryzują się lepszym zachowaniem w zakresie ocenianych parametrów. Konie użytkowane rekreacyjnie uzyskały istotnie niższe noty za zachowanie w okresie wydłużonego czasu pracy, czyli w czasie wakacji letnich, gdy średni czas pracy koni wynosił 3,58 h/dzień. Stwierdzono istotną korelację pomiędzy czasem pracy koni rekreacyjnych w okresie letnim a ocenami za zachowanie. Na pogorszenie wyników koni użytkowanych rekreacyjnie najprawdopodobniej wpłynęła większa liczba jeźdźców o różnym poziomie zaawansowania oraz wydłużenie czasu pracy.

Abstrakt. W pracy analizowano dwa polimorfizmy SNP zlokalizowane w intronie 9 (1892T>C) oraz w regionie 3’UTR (3359A>C) genu PPARGC1A (GenBank accession number AY321517). Badania prowadzono w stadzie bydła mięsnego rasy salers. Identyfikacja genotypów poszczególnych osobników prowadzona była przy użyciu PCR-RFLP. Genotypy CC i AA generowały największą masę ciała analizowanych zwierząt. Inne cechy, takie jak pokrój krów, umięśnienie, wysokość w krzyżu oraz obwód klatki piersiowej, najkorzystniejsze były w przypadku osobników heterozygotycznych CT, w odniesieniu do polimorfizmu PPARGC1A/HaeIII. Z analizy zależności między polimorfizmem PPARGC1A/NheI a cechami pokroju krów wynika, że najbardziej korzystny był genotyp CC. Otrzymane wyniki nie zostały potwierdzone statystycznie.

Abstrakt. Kot jest zwierzęciem domowym o najmniej poznanym i zbadanym zachowaniu. Od lat stanowi zagadkę dla wielu ludzi. Prawidłowa ocena i odczytanie mimiki, ruchów ogona czy sposobu postrzegania świata są trudne. Coraz częściej zwracamy uwagę na tworzenie prawidłowych relacji ze zwierzętami, doskonalimy się w rozumieniu ich mowy. W pracy scharakteryzowano mowę ciała kotów, zwracając przede wszystkim uwagę na wyrażanie stanów emocjonalnych.

Abstrakt. Doświadczenie prowadzono w latach 2015 i 2016 w Rolniczej Stacji Doświadczalnej w Lipniku (53° 20'35 "N 14° 58'10" E) w Polsce. Głównym celem badań była ocena charakterystycznych cech związanych z efektywnością zużycia wody i indeksem zazielenienia liści drzew owocowych. Eksperyment został założony metodą losowanych bloków w 7 powtórzeniach (jedno drzewo – jedna replikacja, powtórzenie) dla wiśni odm. ‘Łutówka’, w 5 powtórzeniach dla czereśni odm. ‘Vanda’, w 7 powtórzeniach dla jabłoni odm. ‘Rubinola’ i w 4 powtórzeniach dla śliwy odm. ‘Amers’. Czynnikiem doświadczalnym było nawadnianie podkoronowe: 0 – obiekty kontrolne, bez nawadniania, W – obiekty nawadniane, przy poziomie uwilgotnienia –0,01 MPa potencjału wodnego. Nawadniane wiśnie i czereśnie charakteryzowały się znacznie niższą intensywnością asymilacji i transpiracji oraz przewodnictwem szparkowym. W uprawie jabłek i śliwek nawadnianie znacznie zwiększyło intensywność asymilacji i transpiracji. Wszystkie badane gatunki drzew owocowych uprawiane na obiektach nawadnianych, odznaczały się wyższą efektywności zużycia wody (WUE) i chwilową efektywnością zużycia wody (WUEI). Wskaźnik zazielenienia liści był znacznie niższy dla drzew nawadnianych.

Abstrakt. Geny FTO i PLIN2 są rozważane jako markery cech związanych z cechami otłuszczenia świń. Wysoka ekspresja tych genów w tkance mięśniowej i poprzednie badania sugerują, że mogą być one powiązane również ze wzrostem. W związku z powyższym celem niniejszych badań była analiza polimorfizmu w genach FTO (g.400C > G) i PLIN2 (g.98G > A), w odniesieniu do cech wzrostu świń. Badania przeprowadzono na 578 lochach ras: duroc, hampshire, polska biała zwisłoucha, pietrain, puławska i wielka biała polska. Polimorfizm genów FTO i PLIN2 został określony za pomocą metod PCR-RFLP i ACRS-PCR. Analizy zależności wykonano oddzielnie dla ras polska biała zwisłoucha, puławska i wielka biała polska oraz dla grupy łączącej 6 ras. Wyniki wykazały, że genotypy FTO były powiązane tylko z przyrostem dziennym świń rasy polska biała zwisłoucha (p < 0,05). Warianty genów PLIN2 były natomiast związane z przyrostem dziennym świń ras polska biała zwisłoucha, puławska (p < 0,01) i w grupie łączącej 6 ras (p < 0,01), ze średnim przyrostem dziennym świń rasy puławska (p < 0,01), ze zużyciem paszy na 1 kg przyrostu w grupie łączącej 6 ras (p < 0,05) i z wiekiem w dniu uboju, a także z liczbą dni tuczu w czasie testu świń rasy puławska (p < 0,01) i w grupie łączącej 6 ras (odpowiednio p < 0,01 i p < 0,05). Uzyskane wyniki wskazują, że gen PLIN2 jest bardziej powiązany z cechami wzrostu świń niż gen FTO; wymaga to jednak kolejnych analiz i wyjaśnienia.

Abstrakt. Celem pracy było porównanie opłacalności produkcji mleka surowego w dwóch stadach krów – w stadzie krów rasy Jersey (J) i w stadzie rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej odmiany czarno-białej (PHF), należących do jednego podmiotu gospodarczego. W pracy porównano dobową rzeczywistą i standaryzowaną (FCM i VCM) wydajność mleka oraz jego skład u krów rasy J i PHF, uwzględniając podział na grupy wiekowe (pierwiastki i wieloródki). W obrębie ras J i PHF w każdym roku analizowanego okresu dokonano bilansu przychodów i kosztów produkcji mleka surowego oraz wyliczono wskaźniki produkcji, tj.: koszt całkowity wyprodukowania 1 l mleka, dochód netto z produkcji bydła, dochód netto z produkcji 1 l mleka, wartość produkcji mleka na jedną krowę oraz dochód netto na jedną krowę. Korzystniejszą rzeczywistą i w przeliczeniu na FCM i VCM dobową wydajnością mleka oraz wartością dobowej produkcji mleka charakteryzowały się pierwiastki rasy PHF w relacji do ich rówieśnic rasy J. W tej grupie wiekowej krów, biorąc pod uwagę skład mleka, większą zawartością tłuszczu, białka, suchej masy oraz ilością elementów komórkowych w mleku odznaczały się pierwiastki J. Dla wieloródek, z wyjątkiem dobowej wydajności mleka FCM oraz liczby komórek somatycznych w mleku (średnie nie różniły się pomiędzy sobą istotnie), otrzymano w przypadku analizowanych parametrów podobne zależności, jakie uzyskano w przypadku pierwiastek. Porównując wskaźniki rentowności produkcji mleka surowego w latach 2014–2016 pomiędzy stadami krów rasy J i PHF, wykazano, że w roku 2014 i roku 2015, mimo niższej przeciętnej wydajności mlecznej, dochód netto z produkcji 1 l mleka był największy w stadzie krów J, natomiast w roku 2016 korzystniejszą wartością tego wskaźnika charakteryzowały się krowy rasy PHF, w odniesieniu do J. Można stwierdzić, że koszty poniesione na produkcję mleka surowego uzależnione są od specyficznych uwarunkowań w danym stadzie czy gospodarstwie, w związku z czym racjonalnym postępowaniem jest ciągłe obniżanie nakładów na jego wytwarzanie w powiązaniu z doskonaleniem cech produkcyjnych i funkcjonalnych krów. Jeżeli koszt całkowity wyprodukowania 1 l mleka w stadzie krów ras J i PHF jest podobny, to większą opłacalnością produkcji mleka surowego charakteryzują się krowy rasy J. Wynika to z wyższej ceny uzyskiwanej za sprzedaż mleka pochodzącego od krów tej rasy.

Abstrakt. Mleko klaczy, w odniesieniu do mleka innych gatunków zwierząt użytkowanych mlecznie przez człowieka, wyróżnia się bogatym zestawem składników bioaktywnych, które czynią z niego produkt o właściwościach prozdrowotnych. Kobyle mleko pozytywnie wpływa na układ odpornościowy człowieka i układ pokarmowy. Jest bogate w składniki, które korzystnie wpływają na skórę i chronią jej komórki przed stresem oksydacyjnym. Celem badań ankietowych było zbadanie świadomości konsumentów w zakresie alternatywnego wykorzystywania mleka klaczy. Ankieta została przeprowadzona wśród studentów czterech kierunków studiów (bioinżynieria produkcji żywności, dietetyka, rolnictwo i zootechnika) oraz ludzi niezwiązanych z rolnictwem. Łącznie uzyskano odpowiedzi od 200 osób; 51% ankietowanych nic nie wie o mlecznym kierunku użytkowania koni. Mleko klaczy najczęściej (60% ankietowanych) kojarzone jest wyłącznie z pokarmem dla źrebiąt. Świadomość respondentów na temat składu chemicznego mleka jest niska (37%). Głównym produktem spożywczym wytwarzanym z mleka klaczy, kojarzonym przez respondentów (70%), jest kumys.