Wydanie 360(59)3 2021

Abstrakt. Głównym celem pracy było przedstawienie sugerowanych metod monitoringu gatunku zadrzechni fioletowej Xylocopa violacea, należącego do rzędu błonkoskrzydłych Hymenoptera z rodziny pszczołowatych Apidae. Mimo że owad ten jest jedynie częściowo chroniony prawem krajowym, w Polsce zidentyfikowane są nieliczne jego stanowiska. Główny problem z tym związany polega na tym, że w obrębie państwa nie jest prowadzony czynny monitoring tych owadów. Zaproponowana metoda oceny stanu zadrzechni fioletowej w Polsce zawiera badania terenowe. Ocena stanu populacji opiera się na analizie obecności i liczebności gatunku, a zaproponowana metoda oceny stanu siedlisk opiera się na analizie wielu innych czynników, takich jak: powierzchnia, baza pokarmowa oraz siedlisko. Proponowane metody można zastosować również dla zadrzechni czarnorogiej Xylocopa valga, która może być łatwo mylona z zadrzechnią fioletową. Co najważniejsze, regularny monitoring może przyczynić się do rozpoznania innych miejsc występowania i umożliwić skuteczną ochronę zadrzechni fioletowej w Polsce.

Abstrakt. W pracy przedstawiono propozycje metod monitoringu dwóch gatunków z rodziny Anguidae występujących w Polsce, takich jak padalec zwyczajny A. fragilis oraz padalec kolchidzki A. c. incerta. Oba gatunki do niedawna uznawane były za ten sam takson. Padalec kolchidzki został wyodrębniony z gatunku A. fragilis dzięki badaniom genetycznym. W ostatnich latach opisano różnice fenotypowe pomiędzy A. fragilis oraz A. c. incerta, lecz nie zauważono, czy występują jakiekolwiek różnice behawioralne lub np. preferencji siedliskowych. Znana jest jedynie przybliżona granica występowania obu gatunków w Polsce. Istotne może być wyróżnienie obszarów wspólnych, ponieważ znane są przypadki hybrydyzacji A. c. incerta z A. fragilis w Czechach i na Węgrzech. Z uwagi na niedawne wyodrębnienie padalca kolchidzkiego w dalszym ciągu nie jest on chroniony prawnie na terenie Polski w odróżnieniu od częściowo chronionego padalca zwyczajnego.

Abstrakt. Możliwość monitorowania rozmieszczenia i liczebności gatunków jest niezbędna do wykrywania zmian zachodzących wśród populacji zwierząt oraz wdrożenia w odpowiednim momencie programów zarządzania ochroną, co może pozwolić zapobiec dalszemu pogarszaniu się sytuacji danego gatunku i pomóc w ocenie postępów wprowadzonych programów ochronnych. Gronostaj (Mustela erminea) to niewielki, niezwykle trudny do uchwycenia ssak drapieżny, który jest objęty w Polsce częściową ochroną gatunkową. Obecnie nie są jednak prowadzone żadne celowe działania na rzecz jego ochrony, a także nie został dotychczas opracowany jego monitoring. Jest to bezpośrednio powiązane z różnymi składowymi, między innymi trudnością w wypracowaniu skutecznej nieinwazyjnej metody pozwalającej na uchwycenie i zidentyfikowanie osobnika. Obecny stan wiedzy odnośnie do rozmieszczenia i liczebności gatunku w Polsce w dużej mierze opiera się na zgłoszonych do koordynatora obserwacjach, wzmiankach w literaturze oraz udostępnionych w Internecie fotografiach. Dane jednak nie zostały potwierdzone rzetelnymi badaniami terenowymi mającymi na celu zorientowanie się, jak wygląda aktualnie sytuacja tego drapieżnika w Polsce. Wskazuje to jednoznacznie na konieczność pogłębienia wiedzy dotyczącej rozmieszczenia i liczebności gronostaja w tym kraju poprzez rozpoczęcie monitoringu gatunku. W niniejszym artykule podjęta została pierwsza próba określenia metodyki potrzebnej do jego prowadzenia, która może stanowić podstawę do dalszej modyfikacji i dopracowywania w miarę gromadzenia nowych danych. Dokładny opis przyjętej metodyki monitoringu populacji gronostaja w Polsce opracowano, opierając się na metodach skutecznie wykorzystanych do badań nad łasicowatymi w innych krajach.