Wydanie 365(64) 2022

Abstrakt. Bezdomność zwierząt domowych jest zjawiskiem znanym od dawna i stale obecnym w Polsce. Pozostawione bez nadzoru zwierzęta stanowią zagrożenie dla ludzi, ich gospodarstw, po- rządku publicznego oraz bezpieczeństwa epidemiologicznego. „Problem” ten próbowano rozwiązać już w XIX w. Choć głównym celem przyświecającym wyłapywaniu bezdomnych psów była potrzeba usunięcia ich z przestrzeni publicznej, już w odległych czasach zwrócono uwagę na kwestie związane z nieprawidłowym i brutalnym postępowaniem podczas wyłapywania, transportu, przetrzymywania i zabijania niechcianych zwierząt domowych. Obecnie zwierząt trafiających do schronisk nie można już zabijać, ale problematyka związana z ich bezdomnością nadal jest aktualna i na przestrzeni lat nie została skutecznie rozwiązana. Zmiany ustroju oraz przepisów nie zagwarantowały zapewnienia im należytej ochrony i opieki w schroniskach, wciąż zdarzają się bowiem przypadki niehumanitarnego postępowania wobec zwierząt w tych placówkach. Nie wypracowano także skutecznych rozwiązań zmierzających do istotnego ograniczenia skali zjawiska porzucania psów w Polsce. Brak obowiązku sterylizacji osobników nierasowych powoduje, że jest ich bardzo dużo, w związku z czym w posiadanie psa bez żadnych trudności może wejść każdy człowiek, co w połączeniu z brakiem obowiązkowe- go, trwałego i umożliwiającego identyfikację właściciela oznakowania sprawia, że bezdomnych psów w Polsce wciąż są dziesiątki tysięcy, a odpowiedzialności za ich porzucanie można łatwo uniknąć. Celem pracy jest ukazanie zmian w zakresie traktowania zwierząt bezdomnych w okresie ostatniego stulecia.

Abstrakt. Niestrzęp głogowiec Aporia crataegi (Linnaeus, 1758) jest dużym motylem z rodziny bielinkowatych. Jego zasięg rozciąga się od północno-zachodniej Afryki na zachodzie po Zakaukazie i przez Palearktykę po Syberię i Japonię na wschodzie. Na południu występuje w Turcji, na Cyprze, w Izraelu, Libanie i Syrii, natomiast nie występuje w północnej Skandynawii i wyginął na Wyspach Brytyjskich. Choć jest dość rozpowszechnionym gatunkiem, jego biologia, a także wielkość populacji są wciąż słabo poznane. W Polsce zaobserwowano spadek jego liczebności. Ze względu na dotych- czasowy brak opracowanych metod monitoringu dla niestrzępa głogowca w pracy zaproponowano przykładowy sposób prowadzenia takich badań. Głównym celem jest oszacowanie liczebności popu- lacji gatunku oraz ocena jakości zajmowanych przez niego siedlisk. Metodologia badań oparta jest na zliczaniu oprzędów na wyznaczonych transektach i na ocenie jakości siedliska według podanych wskaźników. Badania tego typu mogą dostarczyć cennych danych dotyczących wymagań siedlisko- wych gatunku, a także informacji o potencjalnych zagrożeniach wpływających na populację, dzięki którym można by wdrożyć odpowiednie metody ochrony.

Abstrakt. W 2021 r. w Polsce zgłoszono do Oddziałów Regionalnych i Placówek Terenowych KRUS 12 088 wypadków. Było to o 10,2% więcej niż w 2020 r. Najczęstszymi przyczynami wypadków z udziałem zwierząt są złe warunki w pomieszczeniach inwentarskich oraz brak wiedzy pracowników na temat właściwego postępowanie ze zwierzętami. Duża rotacja pracowników i brak odpowiednich szkoleń są jednymi z przyczyn wzrastającej liczby wypadków. Szkolenia pracowników powinny obejmować ocenę dobrostanu zwierząt, zasady postępowania z nimi, zasady stosowania środków ochrony indywidualnej oraz zbiorowej, zasady udzielania pierwszej pomocy oraz metody oceny zagrożeń biologicznych. Z uwagi na bezpieczeństwo pracy ludzi w gospodarstwie rolnym konieczne jest weryfikowanie na bieżąco warunków chowu i hodowli zwierząt oraz zasad ich obsługi. Buhaje, ogiery, knury, tryki oraz kozły wykazujące skłonności do kopania i gryzienia uznaje się za zwierzęta niebezpieczne i przy ich obsłudze należy zachować szczególne środki ostrożności. Tylko znajomość podstawowych zachowań zwierząt, poprawa ich dobrostanu, właściwe praktyki obchodzenia się z nimi oraz używanie właściwego sprzętu do poskramiania umożliwią bezpieczne dla człowieka obchodzenie się ze zwierzętami. Obecnie przy pracy ze zwierzętami obowiązuje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 4 sierpnia 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich (DzU z 2017 r., poz.1692).

Abstrakt. Powszechnie twierdzi się, że pies i kot są odwiecznymi wrogami, którzy nie potrafią się porozumiewać. Duża liczba gospodarstw domowych w Polsce oraz innych krajach nie utrzymuje tych dwóch gatunków razem w miejscu zamieszkania ze względu na obawę o przeciwstawność ich osobowości oraz zachowań. Celem pracy jest wykazanie, że pies i kot pomimo wielu różnic mogą ze sobą żyć i dzielić środowisko bytowania. W celu zbadania tej tezy stworzono ankietę społeczną, którą wypełniły osoby posiadające te dwa gatunki zwierząt. W ankiecie zawarte były pytania dotyczące charakterystyki zwierząt oraz zachowań wobec drugiego gatunku, z którym koegzystują. Odpowiedzi udzieliło łącznie 87 osób. Ankieta złożona była z pytań zamkniętych wielokrotnej lub jednorazowej od- powiedzi, w zależności od rodzaju pytania. Podzielona była na trzy sekcje: pytań o kocie, pytań o psie oraz pytań odnośnie do zachowań społecznych psa i kota. W celu odpowiedniego porównania wyni- ków odpowiedzi w trzech pytaniach zostały pogrupowane na rodzaje zachowań. Z przeprowadzonego badania wynika, że zwierzęta uczestników ankiety w większej mierze były w przedziale wiekowym od 2 do 8 lat oraz przeważała rasa mieszana. Wyniki ankiety wskazują, że pies i kot w dużym stopniu wykazują przyjazne zachowania względem siebie. Można więc wnioskować, że te dwa gatunki mogą ze sobą żyć we wspólnym domostwie, lecz muszą być spełnione pewne kryteria, aby ta relacja miała szansę bytu. Najważniejszymi kryteriami są: odpowiednio długi okres w miocie z matką w celu nabra- nia odpowiednich wzorców zachowania oraz kontakt z drugim gatunkiem w bardzo wczesnym wieku.

Abstrakt. Bydło ras zachowawczych charakteryzuje się większą odpornością, zdrowotnością i możliwościami adaptacyjnymi do niekorzystnych warunków środowiskowych oraz mniejszymi wyma- ganiami w doborze paszy. Natomiast bydło ras wysokoprodukcyjnych jest bardziej wrażliwe na wszel- kie odstępstwa w warunkach środowiskowych, z tego powodu zakłada się, że wymaga większego spektrum działań profilaktycznych. Celem niniejszej pracy było przedstawienie różnic i podobieństw w stosowaniu środków profilaktycznych w stadach bydła ras zachowawczych oraz wysokowydajnych. Dane do pracy zostały zebrane za pomocą ankiety internetowej. Uzyskano 150 odpowiedzi od ho- dowców bydła mlecznego z czterech grup producenckich z różnych części kraju. Następnie wyniki opracowano statystycznie za pomocą testu chi kwadrat. Na podstawie otrzymanych odpowiedzi wnio- skowano, że hodowcy ras wysokomlecznych częściej korzystają z narzędzi profilaktycznych takich jak stała kontrola weterynaryjno-zootechniczna, pomiary wilgotności i temperatury, systemów żywienia TMR i PMR, bilansowania dawki, badania jakości pasz (szczególnie sianokiszonki i kiszonki z kukury- dzy) oraz oceny wartości użytkowej. Jednak zdecydowanie rzadziej bydło wysokowydajne ma dostęp do pastwiska w odróżnieniu od bydła ras objętych programem ochrony zasobów genetycznych. Przy rozwoju gospodarstwa hodowlanego ważny jest postęp hodowlany, dlatego istotnym aspektem dla hodowców jest uzmysłowienie im zalet korzystania z badań genetycznych, cytogenetycznych jako dodatkowych narzędzi poszerzających spektrum profilaktyki, które mogłyby przyczynić się do udosko- nalania puli genowej w populacji bydła mlecznego w Polsce.

Abstrakt. Pies podobnie jak człowiek posiada zdolność odczuwania wielu emocji mających bezpośredni związek z daną sytuacją. Spośród wszystkich emocji odczuwanych przez psa strach jest tą, która powoduje trudne do przewidzenia zachowania. Niekwestionowanym źródłem stresu dla psa może być wizyta w gabinecie weterynaryjnym i związane z nią zabiegi medyczne, odseparowanie od właściciela, a także feromony pozostawione przez inne zwierzęta. Celem niniejszej pracy było określenie poziomu stresu psa w gabinecie weterynaryjnym w zależności od jego wieku. Materiał zebrano, przeprowadzając ankietę w wersji elektronicznej w lutym 2021 roku wśród 381 właścicieli psów. Anal- iza wyników dotyczących zachowania psa prowadzona była z podziałem na grupy wiekowe psów oraz przy użyciu pięciostopniowej skali odpowiedzi. W drugiej części badania sprawdzano występowanie określonych zachowań psa w zależności od poziomu stresu właściciela. Ostatnim etapem badań było zastosowanie wybranej muzyki jako czynnika zmniejszającego odczuwanie stresu u psów i obserwacja ich zachowania (w styczniu i lutym 2022 roku). Najczęstszymi zachowaniami stresowymi zgłaszanym przez właścicieli były: obniżona postawa ciała, podkulanie ogona, cofnięte uszy, wyrywanie się i próba ucieczki, oblizywanie nosa. Badania własne dowiodły, że im większy spokój zachowuje właściciel, tym mniejsza częstotliwość występowania reakcji stresowych u psa. Na podstawie wyników badań własnych stwierdzono, że psy poddane działaniu muzyki uspokajającej podczas oczekiwania w poczekalni na wizytę wykazywały mniej reakcji stresowych niż psy oczekujące w poczekalni bez muzyki.

Abstrakt. Celem pracy była ocena wartości rzeźnej młodego bydła opasowego skupowanego przez wybrany krajowy zakład przemysłu mięsnego. Badaniami objęto grupę łącznie 300 sztuk buhaj- ków i 300 sztuk jałówek o wybranych genotypach (rasa limousine, mieszańce międzyrasowe – charo- laise, limousine, simental × polska holsztyńsko-fryzyjska, rasa polska holsztyńsko-fryzyjska). Stwier- dzono, że średnia masa ciała zwierząt wynosiła 650 kg. Wydajność rzeźna ocenianego młodego bydła wynosiła średnio 54%. Tusze buhajów (samców niekastrowanych) były średnio aż o 90 kg cięższe oraz miały o 3 pp. wyższą wydajność rzeźną od tusz niewycielonych samic (P < 0,05). Pod względem uzyskanych klas uformowania wg systemu EUROP wykazano, że prawie 48% tusz młodych buhajów rasy limousine uzyskało najwyższe klasy, tj. E− i U. Spośród wyodrębnionych grup genotypowych najwyższą wydajnością rzeźną odznaczały się buhaje limousine (57,2%). Pożądanym najniższym stopniem otłuszczenia charakteryzowały się tusze buhajów wszystkich grup genotypowych (średnio 2,9 pkt.).

Abstrakt. Materiał do badań stanowiła grupa bydła rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej (PHF) w liczbie 163 sztuk. W ramach podjętych badań krowy przypisano do 14 linii matecznych obejmują- cych trzy pokolenia. Celem badań było wskazanie możliwości prowadzenia selekcji krów w kierunku utrzymania w gospodarstwie linii matecznych charakteryzujących się wysokimi walorami produkcyjny- mi określonymi przez wskaźnik wytrwałości laktacji. W tym celu analizie poddano podstawowe para- metry produkcyjne w laktacji 305-dniowej oraz zgromadzono informacje o komórkach somatycznych na podstawie próbnych udojów. Dokonano charakterystyki wytrwałości danej laktacji jako procentowej różnicy pomiędzy produkcją mleka w 2. a 10. miesiącu laktacji oraz wykreślono krzywe wytrwało- ści laktacji dla poszczególnych linii w kolejnych laktacjach, śledząc zmiany w produkcyjności krów. Stwierdzono, że wraz z rosnącą średnią ilością laktacji u badanych krów wzrastał średni wskaźnik wytrwałości laktacji. Dla krów młodszych wartość wskaźnika nie przekraczała 30%, natomiast w gru- pie starszych – 70%. Krowy o największej wartości tego wskaźnika (70,1–80%) charakteryzowały się produkcją w szczycie laktacji na poziomie 56,14 kg. Zwierzęta, które rozpoczęły życiową pro- dukcję z wysokim wskaźnikiem wytrwałości w I lub II laktacji, w kolejnej laktacji uzyskiwały znaczące zmniejszenie tego wskaźnika. Osobniki charakteryzujące się niskim średnim wskaźnikiem wytrwałości laktacji w chwili rozpoczęcia produkcji mleka w kolejnych laktacjach uzyskiwały sukcesywny wzrost wytrwałości. Hodowla bydła w obrębie linii matecznych charakteryzujących się wysokim i stabilnym poziomem wskaźnika wytrwałości laktacji może zapewnić wysoki poziom produkcji mleka u krów w tej linii.

Abstrakt. W ciągu ostatnich dziesięcioleci w krajach europejskich spożycie ślimaków jadalnych z gatunku Helix aspersa wykazuje tendencję wzrostową. W latach 90. ubiegłego wieku w Polsce po- wstały pierwsze fermy ślimaka szarego, a w chwili obecnej krajowa helikultura zajmuje około 10% produkcji europejskiej. W każdym systemie chowu istotne są wskaźniki pozwalające na wyliczenie opłacalności produkcji, a w przypadku ślimaka m.in. współczynnik zużycia paszy czy uzysk (kg) z 1 m2. Ostatnie lata wskazują na wzrost zainteresowania organicznymi źródłami mikroelementów jako dodatków do paszy, co skutkuje zwiększeniem produkcyjności i odporności organizmu. Stąd celem pracy były pilotażowe badania wpływu dodatku pidolanu wapnia w mieszance paszowej na wy- brane parametry produkcyjne i jakościowe w produkcji ślimaka Helix aspersa aspersa. Doświadczenie przeprowadzono na kwaterach parku hodowlanego helikultury. Dwa poletka obsiano rzepikiem. Zwie- rzęta żywiono paszami Grower i Finiszer złożonymi z pszenicy, kukurydzy, śruty sojowej, otrąb pszen- nych, oleju sojowego, śruty słonecznikowej, kredy pastewnej oraz mieszanki mineralno-witaminowej. Pasza dla grupy doświadczalnej zawierała dodatek 0,075% pidolanu wapnia. Doświadczenie trwało do czasu uzyskania dojrzałości somatycznej oraz handlowej osobników. Ślimaki w grupie doświad- czalnej dojrzały wcześniej i miały większą masę, co przekłada się korzystnie na ilość kilogramów żyw- ca uzyskanych z 1 m2 powierzchni hodowlanej. Ponadto w grupie doświadczalnej wykazano wyższy wskaźnik kwalifikacji w I klasie jakości. Ilość zadawanej paszy do momentu zakończenia cyklu była większa w grupie kontrolnej, czego skutkiem może być m.in. wydłużenie tuczu oraz wzrost wskaźnika FCR. Pilotażowe doświadczenie przeprowadzone na ślimakach Helix aspersa aspersa dowodzi, że dodatek pidolanu wapnia do paszy dla mięczaków może przyczynić się do uzyskania wyższej masy końcowej i niższego zużycia paszy.