Wydanie 367(66) 2023

Abstrakt. Temat żywienia psów zyskuje na popularności w związku ze wzrastającą świadomością właścicieli. Chociaż na rynku dostępne są karmy przeznaczone dla psów różnych ras, stosunkowo rzadko opiekunowie zastanawiają się, czym tak naprawdę się od siebie różnią i jakie znaczenie ma to dla zwierząt. Wiele psów żywionych jest tą samą karmą przez dłuższy czas. Produkt oznaczony jako karma pełnoporcjowa/bytowa jest według regulacji prawnych zbilansowany w taki sposób, aby mógł stanowić jedyne źródło pożywienia dla zwierzęcia, nie doprowadzając do niedoborów składników od- żywczych. Od setek lat przewód pokarmowy psów nie zmienił się, ale fizjologia ich żywienia zależna jest od wielkości rasy. Psy ras małych, średnich, dużych, olbrzymich pomimo że należą do jednego gatunku, mają różne potrzeby pokarmowe. Różnice te należy uwzględnić w celu zaspokojenia potrzeb w optymalnym stopniu. Im mniejszy pies, tym większa objętość przewodu pokarmowego i odwrotnie. Dieta psów ras dużych i olbrzymich powinna zostać wzbogacona o dodatki funkcjonalne wspierające pracę stawów. Potrzeba ta wynika z tego, że przedstawiciele ras dużych i olbrzymich ze względu na swoje rozmiary oraz dużą masę ciała są szczególnie narażone na nadmierne obciążenie stawów łokciowych i biodrowych.

Abstrakt. Wymagania rynkowe, dyktowane rosnącymi potrzebami konsumentów, stwarzają ko- nieczność prowadzenia prac hodowlanych w celu poprawy cech użytkowych zwierząt gospodarskich. Skuteczność celu hodowlanego zależy zarówno od genotypu zwierząt, jak i warunków środowiska. Coraz częściej w ocenie wartości osobników ras mlecznych stosuje się selekcję genomową wykorzy- stującą polimorfizm pojedynczego nukleotydu (ang. single nucleotide polymorphism, SNP). W ostat- nich latach przeprowadzono wiele doświadczeń w celu określenia zależności pomiędzy występowa- niem genotypu a cechami użytkowymi zwierząt gospodarskich. Przeprowadzone dotychczas analizy składu mleka skupiały się głównie na takich cechach użytkowości mleka jak wydajność mleka (kg), wydajność tłuszczu (kg), zawartość tłuszczu (%), wydajność białka (kg) oraz zawartość białka (%). Do tej pory nie przeprowadzono na dużą skalę doświadczeń polegających na badaniu zawartości lakto- zy w mleku oraz ocenie ewentualnych zależności z innymi cechami użytkowości mlecznej. Synteza laktozy w komórkach nabłonkowych gruczołu mlekowego jest głównym czynnikiem wpływającym na objętość produkcji mleka. Przeprowadzenie analiz zależności pomiędzy zawartością laktozy w mleku a cechami użytkowości mlecznej wydaje się korzystne ze względów ekonomicznych dla producentów mleka. Dodatkowym atutem może być wykorzystanie otrzymanych wyników w selekcji wspomaganej markerami (MAS). Niniejsza praca podsumowuje wiedzę na temat syntezy laktozy, obejmując i łącząc kilka aspektów dotyczących mleka krowiego.

Abstrakt. Inwazyjne gatunki obce są jednym z głównych problemów w polskiej faunie i florze. Mogą one wypierać rodzime gatunki i powodować straty gospodarcze. Takie zwierzęta jak rak luizjań- ski mają szeroką tolerancję na zmieniające się warunki bytowania, przez co z biegiem czasu zwięk- sza się zasięg ich występowania. Obecnie teren, który kolonizuje rak luizjański w Polsce, obejmuje kilka lokalizacji, jednak doniesienia wskazują na to, że gatunek ten zasiedla wiele innych zbiorników. Bardzo ważne jest więc, aby populacja raka luizjańskiego była regularnie monitorowana w celu ogra- niczania liczebności tego skorupiaka w polskich wodach.

Abstrakt. Celem pracy była analiza wpływu długości okresu sztucznego doświetlania norek na osiągane przez nie wyniki rozrodu. Doświadczenie prowadzone było na fermie norek w zachodnio- pomorskiej Polsce. W trakcie doświadczenia analizowano wyniki rozrodu 1068 jednorocznych samic norki hodowlanej odmiany silverblue. Wszystkie samice były w klasie selekcyjnej 7 i 8 i były kryte czterokrotnie, a pierwszy raz zostały pokryte w terminie od 1 do 10 marca. Samice doświetlano w trak- cie ciąży sztucznym światłem w taki sposób, że dzień świetlny wynosił 17 godzin na dobę. Samice podzielono na dwie grupy – jedna grupa doświetlana była od 20 marca do 17 kwietnia, a druga od 20 marca do 15 maja. Analizowano następujące wskaźniki rozrodu w zależności od czasu doświetlania: długość diapauzy i ciąży, wielkość miotu, liczbę żywo urodzonych i odchowanych młodych z jednego miotu, procent samic jałowych, procent samic padłych w okresie ciąży i w okresie laktacji, średnią długość laktacji, w której samice padły. Samice doświetlane sztucznie dłużej charakteryzowały się dłuższą diapauzą i dłuższą ciążą, bardziej licznymi miotami, jednakże stwierdzono u nich wyższą śmiertelność młodych w trakcie odchowu przy matkach. Stwierdzono, że samice doświetlane krócej odchowywały nieznacznie więcej młodych, ponadto w grupie tej mniejszy był procent samic jałowych i samic padłych w okresie ciąży i laktacji. Analiza przeprowadzona w niniejszej pracy potwierdziła, że doświetlanie samic w okresie ciąży pozytywnie wpływa na wyniki rozrodu, jednak nie jest konieczne, aby okres doświetlania trwał dłużej niż do 17 kwietnia.

Abstrakt. Uprawa mieszanek roślin bobowatych i zbóż przyczynia się do zwiększenia bioróżnorodności i może być źródłem dobrej jakości pasz objętościowych do bezpośredniego żywienia zwierząt. Celem badań była ocena wpływu udziału komponentów w mieszance grochu siewnego i pszenżyta jarego oraz terminu zbioru na zawartość wapnia i magnezu w zielonej masie. Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2016–2018 i badano dwa czynniki: I. Udział komponentów w mieszance: groch siewny – 100%, pszenżyto jare – 100%, groch siewny 75% + pszenżyto jare 25%, groch siewny 50% + pszenżyto jare 50%, groch siewny 25% + pszenżyto jare 75%. II. Termin zbioru: faza kwitnie- nia grochu siewnego, faza płaskiego zielonego strąka grochu siewnego. Największą zawartość wapnia i magnezu stwierdzono w grochu siewnym, a spośród mieszanek w mieszance z udziałem 75% grochu siewnego i 25% pszenżyta jarego. Wyższą zawartość omawianych składników mineralnych stwierdzono w mieszankach zbieranych w fazie kwitnienia grochu siewnego w porównaniu z mieszankami zbieranymi w fazie płaskiego zielonego strąka grochu siewnego. Ze względu na stosunki masowe między makroelementami zielona masa mieszanek grochu siewnego i pszenżyta jarego nie powinna być podawana jako jedyna pasza dla zwierząt.

Abstrakt. Badania walorów przyrodniczych i użytkowych zbiorowisk trawiastych i szuwarowych w Parku Narodowym „Ujście Warty” na Polderze Północnym przeprowadzone zostały w latach 2013–2019. Wykazały one, że na wykształcanie się zbiorowisk trawiastych, ich bogactwo i różnorod- ność florystyczną, walory przyrodnicze oraz rolnicze istotny wpływ ma przede wszystkim uwilgotnie- nie, które wynika z mozaikowatości siedlisk i intensywności użytkowania. Celem pracy była ocena zróżnicowania florystycznego, walorów przyrodniczych oraz użytkowych zbiorowisk trawiastych na kompleksach dzierżawnych w Parku Narodowym „Ujście Warty” na Polderze Północnym na obszarze Natura 2000. Jednym ze sposobów ochrony i renaturyzacji cennych przyrodniczo zbiorowisk łąko- wych jest wprowadzanie ekstensywnych form użytkowania kośnego i pastwiskowego. Taki sposób działania ma poprawić różnorodność florystyczną oraz zapobiec niekorzystnym przekształceniom pratocenoz, zwłaszcza w odniesieniu do obszarów włączonych do sieci Natura 2000. Jednokrotne, coroczne koszenie w okresie wegetacyjnym, poprzez realizację programów rolno-środowiskowych, nie powoduje istotnych zmian w składzie botanicznym runi, ale sprzyja przywracaniu najcenniejszych siedlisk przyrodniczych jako potencjalnego miejsca bytowania zagrożonych w skali krajowej i europejskiej gatunków ptaków. Wyróżnione zbiorowiska mają zróżnicowaną wartość gospodarczą i użytkową Lwu, wynosząca od 1,1 do 7,4, a niektóre są nieużytkami. Wyliczona różnorodność florystyczna (H’) jest zróżnicowana i wynosi od 1,3 do 3,9, a uzyskiwane plony s.m. wynoszą od 2,8 do 14,8 t∙ha−1.

Abstrakt. Cystynuria to dziedziczna choroba o podłożu genetycznym, związana z mutacjami w obrębie genów SLC3A1 i SLC7A9. Wyniki badań u kotów wskazują na niejednorodność tej choroby. Do tej pory odkryto 1 mutację genu SLC3A1 oraz 5 mutacji genu SLC7A9. Cystynuria jest chorobą nierzadko wykrywaną zbyt późno, gdy osobniki dorosłe mają już potomstwo. Dlatego tak ważne jest podejmowanie działań, które pozwolą na szybką i łatwą diagnozę choroby, jeszcze przed pojawieniem się objawów. Celem badań było zaprojektowanie prostych testów diagnostycznych umożliwiających identyfikację nosicieli zmutowanych alleli, które mogą powodować cystynurię u kota domowego. Prze- prowadzono analizę bioinformatyczną powiązań białek SLC3A1 i SLC7A9 z innymi białkami i próbowano ocenić zmiany strukturalne i funkcjonalne zachodzące na skutek mutacji. W analizach bioin- formatycznych wykorzystano następujące programy i bazy danych: Ensembl, NCBI, Primer-BLAST, NEBcutter, STRING, SWISS-MODEL, Variant Effect Predictor (VEP). Proponowane startery i enzymy do testów PCR-RFLP i AS-PCR umożliwiają identyfikację osobników będących nosicielami mutacji. Interakcje białek SLC3A1 i SLC7A9 z innymi białkami sugerują możliwe powiązania cystynurii z rozwojem innych chorób. Może to pośrednio tłumaczyć niejednorodne, złożone objawy towarzyszące cystynurii. Mutacja w egzonie 5 genu SLC7A9 (p.Asp236Asn) powoduje zmianę w przewidywanej konformacji przestrzennej białka. Z wykorzystaniem programu bioinformatycznego VEP oceniono wpływ wszystkich mutacji na funkcjonalność białka jako szkodliwy. Uważa się za konieczne, aby hodowcy w pierwszej kolejności przeprowadzali test molekularny wykrywający mutację genu SLC7A9 egzonu 7 w pozycji c.881, ponieważ wydaje się, że jest to najbardziej rozpowszechniona mutacja w populacji kota domowego.

Abstrakt. Doświadczenie polowe zostało przeprowadzone w latach 2017–2019 w miejscowości Borki-Wyrki na terenie gminy Zbuczyn. Celem przeprowadzonych badań była ocena wielkości plonu i cech morfologicznych dwóch odmian pszenżyta jarego w zależności od rodzaju nawozu mineralnego wieloskładnikowego i dawek. Zastosowano nawóz w postaci Polifoski 6 i Polifoski Krzem. W doświad- czeniu uwzględniono trzy czynniki badawcze. Pierwszym czynnikiem była odmiana pszenżyta jarego: Milewo, Dublet; drugim czynnikiem był rodzaj nawozu mineralnego: Polifoska 6, Polifoska Krzem; trzecim czynnikiem były dawki nawozu mineralnego: 0 kg∙ha−1, 140 kg∙ha−1, 280 kg∙ha−1, 420 kg∙ha−1. Na rozwój roślin i plonowanie pszenżyta jarego decydujący wpływ miały czynniki doświadczenia, tj. odmiana, rodzaj nawozu i dawki. Większym plonem ziarna charakteryzowała się odmiana Dublet niż odmiana Milewo. Odmiany nawożone nawozem Polifoską Krzem dały większy plon ziarna niż Polifo- ską 6. Wraz ze wzrostem dawki nawożenia wzrastał plon ziarna. Odmiana pszenżyta jarego, a także rodzaj i dawka nawozu wieloskładnikowego istotnie różnicowały długość kłosa. Istotnie dłuższe kłosy wykształciła odmiana Milewo. Dłuższe kłosy uzyskano, nawożąc zboże Polifoską 6. Jednocześnie na ich długość korzystny wpływ miały wyższe dawki. Dawka nawozu powodowała zwiększenie wysoko- ści roślin w porównaniu z obiektem kontrolnym, bez nawożenia. Odmiana Milewo charakteryzowała się istotnie wyższymi roślinami w porównaniu z odmianą Dublet.

Abstrakt. Celem pracy była ocena wpływu średniej dobowej wydajności mleka uzyskanej w laktacji pełnej oraz kolejnej laktacji krów produkujących co najmniej 8500 kg mleka w laktacji 305-dniowej na długość okresu zasuszenia przed następną laktacją. Przebadano 1965 laktacji pełnych przedłużonych krów rasy polskiej holsztyńsko-fryzyjskiej, będących pod oceną wartości użytkowej. Wykazano istotny wpływ poziomu średniej dobowej wydajności mleka w laktacji pełnej na długość okresu za- suszenia. Średnia długość okresu zasuszenia ocenianych zwierząt wynosiła 44 dni. Okres zasuszenia w kolejnych grupach uwzględniających poziom dobowej wydajności mleka ulegał skróceniu z 50 dni (średnia wydajność dobowa do 25 kg mleka) do 28 dni (średnia wydajność dobowa mleka powyżej 35 kg w laktacji pełnej). Potwierdzono zatem, że wraz ze wzrostem wydajności mleka trudniej zakończyć laktację. Najkrótszy okres zasuszenia występował u krów najmłodszych (w laktacjach 2. i 3.) z najwyższą średnią dobową wydajnością mleka w laktacji pełnej (>35 kg) i wynosił zaledwie 25 dni. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w długości okresu zasuszenia w zależności od wydajności dobowej u krów najstarszej grupy, tj. w 6. i następnych laktacjach.

Abstrakt. Głównym celem pracy było przedstawienie sugerowanych metod monitoringu Xeno- pus tropicalis, należącego do podrodzaju Silurana z rodziny Pipidae. Gatunek ten jest zwierzęciem modelowym, w laboratoriach jest utrzymywany w warunkach odmiennych od środowiska naturalnego, co świadczy o jego przystosowaniu do nowego siedliska. Ponadto płaz zamieszkujący zachodnią Afrykę został znaleziony w USA w środowisku naturalnym. Świadczy to, że potencjalnie może stano- wić zagrożenie jako gatunek inwazyjny. Czynny monitoring tego gatunku może dostarczyć informacji o rozprzestrzenianiu się oraz o przystosowaniu do nowych siedlisk. Do tej pory nie została opraco- wana metoda monitoringu X. tropicalis. Zaproponowana metoda oceny stanu gatunku opiera się na badaniach terenowych – obecności i liczebności osobników, natomiast ocena siedliska zawiera wiele czynników, jak: wielkość i głębokość zbiornika, jego zacienienie i zarośnięcie lustra wody, obecność innych zwierząt (ryby, inne gatunki płazów, gady) oraz baza żywieniowa (obecność bezkręgowców wodnych i lądowych). Zaproponowane metody monitoringu mogą być używane również do innych gatunków z rodziny Pipidae, które prowadzą typowo wodny tryb życia.